In Griechenland verdankt man einer eher totgeschwiegenen Figur aus der Kulturszene, dem Kritiker und Literaten Renos Apostolidis, eine tatsächlich einmalige Konstellation mitten in der Diktatur. Apostolidis war Soldat im Bürgerkrieg (1946-1949, Apostolidis ab 1947); währenddessen lernte er den früheren Partisanen K. kennen, der die Seite wechselte, als seine Mutter von Genossen umgebracht wurde. Dieser Mann stand für Apostolidis als der Inbegriff der inneren Spaltung der griechischen Gesellschaft, die Jahrzehnte nach Ende des Bürgerkriegs andauerte. Als Apostolidis, der sich selbst als anarchistischen Antikonformisten betrachtete (er war bekannt für seine bissige Äußerungen bzg Personen und Angelegenheiten der griechischen Politik und Kultur und "stigmatisiert" als Anführer des Sturzes aufs Parlament 1964, etwas, was er in seiner Autobiographie Ulan Bator ins Reine bringen will), das Leben von K. zum Stoff für einen Anti-Roman machte (er hatte sich in der Diktatur als Ziel gesetzt, Bücher ohne den Zensur-Stempel zu drucken) und mit dem Protagonisten wieder Kontakt aufnahm, vermittelte letzterer aus eigener Initiative ein "Zusammentreffen" des Diktators Oberst G. Papadopoulos und Renos Apostolidis. Papadopoulos tauchte als anonyme Figur in einer kurzen Szene der Erzählung Pyramida 67 (1950) von Apostolidis (der Autor kannte ihn nicht) auf, einer Chronik seiner
Bürgerkriegserlebnisse. Höchstwahrscheinlich vermutete er in Apostolidis einen Intellektuellen, der dazu beitragen könnte, eine Fassade der demokratischen Normalität mitzugestalten. Apostolidis folgte dem Befehl und vereinbarte mit dem Diktator, Kurzerzählungen aus der Anthologie der griechischen Prosa seines Vaters Herakles, die der Sohn fortsetzte, in Athener Zeitungen zu veröffentlichen, ohne Zensur und ohne Autoren-Ausschluß (kommunistische bzw. linke oder im Widerstand aktive Exilanten eingeschlossen). Das vorzeitige Ende dieses Unterfangens wurde durch die Intervention des Innenministers St. Pattakos und des Generaldirektors des Innenministeriums G. Ladas in die Wege geleitet, als zwei der Tageszeitungen mit dem ersten Ausschnitt des "blasphemischen" A2 (der Erzählung über das Leben von K., hrsg. 1968) erscheinen würden (April 1969).
Die unendlichen Zufälle des Lebens bereiteten bei meinen Recherchen eine unglaubliche Überraschung: im légèren Wochenblatt Empros, der einzigen Zeitung aus der Diktaturzeit, zu der ich momentan Zugang habe, entdeckte ich die Publikationsreihe von Apostolidis, die sich hier bis November 1969 erstreckt (der Publikationsschluß variiert vermutlich in den verschiedenen Zeitungen). Am 14. Juni kann man in Empros die kafkaeske Kurzerzählung "Der Brief" lesen, eine Allegorie über Confinement-Unmöglichkeit der Wahrheit-Macht-Volksaphasie, die unbemerkt, weil unverstanden, von der Zensur veröffentlicht wurde. Der Autor ist Alek Schinas, ein Mitarbeiter der Deutschen Welle während der griechischen Diktatur und alter Freund von Apostolidis (die griechischen Sendungen der DW und BBC hörten nicht wenige Griechen heimlich damals, meine Eltern auch, und ich als Zwerg). So ergibt sich folgendes surrealistisches Bild: auf Seite 5 der Zeitung die wagemutige Kurzerzählung von Schinas in einer völlig irren yellow press Umgebung, beispielsweise S. 12 mit zwei Feuilletons, d.i. einem romantischen Abenteuerroman und einem Kriminalroman namens "Verbrechen und Striptease".
Στον συγγραφέα και κριτικό Ρένο Αποστολίδη που ακόμη στην Ελλάδα δεν έχουν κατορθώσει να αξιολογήσουν πραγματικά, οφείλεται μια μοναδική συγκυρία στα ελληνικά πολιτισμικά χρονικά από την εποχή της τελευταίας δικτατορίας. Ο Αποστολίδης ήταν στρατιώτης στον Εμφύλιο το διάστημα 1947-1949· τότε γνώρισε τον παλιό Ελασίτη Κ. που είχε αλλάξει στρατόπεδο, διότι σύντροφοί του είχαν σκοτώσει τη μητέρα του. Αυτός αντιπροσώπευε για τον Αποστολίδη την προσωποποίηση του μακροχρόνιου εσωτερικού διχασμού της μεταπολεμικής ελληνικής κοινωνίας. Όταν ο Αποστολίδης που συτοπροσδιοριζόταν ως αναρχικός αντικονφορμιστής (ήταν γνωστός για την ωμή κριτική του εναντίον πραγμάτων και προσώπων του ελληνικού «κατεστημένου» και στιγματισμένος ως υποκινητής της εισβολής στο ελληνικό κοινοβούλιο το
1964, γεγονός που εξιστορεί εκτενώς στην αυτοβιογραφία του Ουλάν Μπατόρ), αποφασίζει να χρησιμοποιήσει τον βίο και πολιτεία του Κ. ως υλικό αντι-αφήγησης (είχε θέσει ως στόχο να τυπώσει βιβλία εν μέσω δικτατορίας χωρίς τη σφραγίδα της Λογοκρισίας) και έρχεται σε επαφή με τον Κ., ο τελευταίος μεσολαβεί με δική του πρωτοβουλία και εν αγνοία του Αποστολίδη για μια συνάντηση του δικτάτορα Γ. Παπαδόπουλου με τον συγγραφέα. Ο Παπαδόπουλος ήταν μια από τις ανώνυμες φιγούρες που εμφανιζόταν σε μια σύντομη σκηνή στην Πυραμίδα 67, αυτό το προσωπικό χρονικό του Εμφυλίου, χωρίς ο Ρένος να το γνωρίζει (ο Κ. του αποκάλυψε την ταυτότητα του τότε υπολοχαγού). Ο δικτάτορας προφανώς έβλεπε στον Αποστολίδη έναν διανούμενο που θα μπορούσε να συμβάλει στο στήσιμο μιας βιτρίνας δημοκρατικότητας για το καθεστώς του. Ο Αποστολίδης συναίνεσε στην πρόσκληση-εντολή και συμφώνησε (ήταν δική του πρόταση) να επιμεληθεί αμισθί τη δημοσίευση διηγημάτων από τη γνωστή Ανθολογία του πατέρα του Ηρακλή (την συνέχιζε ο γιος και μέχρι τον θάνατό του) στις αθηναϊκές εφημερίδες, χωρίς καμία επέμβαση της Λογοκρισίας και χωρίς αποκλεισμό συγγραφέων (συμπεριλαμβανομένων αριστερών και αντιστασιακών εξορίστων). Το πρόωρο τέλος αυτού του εγχειρήματος δρομολόγησε η επέμβαση του υπουργού Εσωτερικών Στ. Παττακού και του γ.γ. του υπουργείου Γ. Λαδά που κατάσχεσαν τα φύλλα του Έθνους και της Απογευματινής (Απρίλιος 1969) με το πρώτο απόσπασμα του «βλάσφημου» Α2 (την αφήγηση για τον Κ., εκδ. 1968).
Οι αμέτρητες συμπτώσεις της ζωής μού ετοίμασαν στη διάρκεια αυτής της έρευνας μιαν παράξενη έκπληξη: το ελαφρότατο εβδομαδιαίο Εμπρός, η μοναδική εφημερίδα της εποχής της δικτατορίας, στην οποία αυτήν τη στιγμή έχω πρόσβαση μέσω βιβλιοθηκών (ψηφιοποιημένο), δημοσιεύει τη σειρά των διηγημάτων, και μάλιστα έως τον Νοέμβριο 1969 (μάλλον παραλλάζει το τέλος αυτών των δημοσιεύσεων σε κάθε εφημερίδα). Στις 14 Ιουνίου 1969 το Εμπρός δημοσιεύει το καφκικού ύφους διήγημα «Η επιστολή», μιαν αλληγορία περί εγκλωβισμού-αδύνατης αλήθειας-εξουσίας-αφασίας λαού, η οποία πρέπει να πέρασε απαρατήρητη, διότι ακατανόητη, από τη Λογοκρισία. Συγγραφέας ήταν ο Αλέξανδρος Σχινάς, συνεργάτης της Deutsche Welle και εκφωνητής της ελληνικής εκπομπής επί δικτατορίας, παλιός φίλος του Αποστολίδη. Έτσι προκύπτει η εξής συρεάλ εικόνα: στη σελίδα 5 το τολμηρό διήγημα του Σχινά σε ένα απολύτως παρανοϊκό κουτσομπολίστικο περιβάλλον κίτρινου τύπου, όπου για παράδειγμα στη σελίδα 12 δύο συνέχειες, ένα αισθηματικό περιπετειώδες και ένα αστυνομικό περιπετειώδες μυθιστόρημα με τίτλο «Έγκλημα και στρηπ-τηζ».
