At the beginning: early autobiographical forms.
"IHS. Maria. Anno Domini 1488. [...] Item, ihr sond wüssen, daß min lieber Herr und Vatter selig hat geheißen Ludwig, und ist ein ehrlicher Ritter gesyn, und hat gehebt zu einem Gemachel Frouw Anneli, geborn vom Runtz, ist min liebe Frouw und Mutter gesyn, der Gott genad, und hand gar ehrlich und schön mit einander gelebt, als ich find. Item, als sie nun zu Bern ein gut Zyt by einander warend, begab sich der Unwill zwüschen etzlichen Gewaltigen in Bern und minem Herr-seligen, in maßen, daß er von Bern stallt und begab sich, daß ihm ein Bischof und Stift von Kölln ein Schloß in Pfandswys ingabend [...] als er [nach einiger Zeit] gen Bern kommen was, die Sach zu vollzüchen [Aarburg zu kaufen], bott Gott der allmechtig über ihn, daß er starb der Pestelenz, beschach uf Corporis Christi anno 52 [1452]; [...] Item, also nach Corporis Christi anno 52, um Sant Martinstag, ward ich Ludwig geborn zu Guttisperg, und bald darnach schickt man nachher Wilhelmen, minen Bruder, und nach unser Schwester Kristinen, und fuhrt man sie gan Bern, das nit wytzlich than was, wiewol es im Besten beschach. Item, als nun min Bruder und Schwester gan Bern gefuhrt wurdend, ward ich Ludwig an ein Ammen geben gan Kölln zu einem Schumacher, also ward unser Mutter zornig, und thät ihr zum Theil noth, denn sie gern uns daniden behalten hätt', unz sie unser Houptgut wider in hätt bracht. Aber da man uns alle von ihr thät, da entfernt sie sich auch, und was nit gut, denn Muttren sind allwegen nutzer by Kinder, denn darvon".
Diesbach, Ludwig von (1452-1527): "Ludwigs von Diesbach, Herrn zu Landshut und Diesbach, Chronik und Selbstbiographie". In: Der Schweizerische Geschichtforscher. Achter Band. Bern: Alb. Jenni, 1832, 163-165.
"For the truth is, our sex doth nothing but jostle for the pre-eminence of words (I mean not for speaking well, but for speaking much) as they do for the pre-eminence of place, words rushing against words, thwarting and crossing each other, and pulling with reproaches, striving to throw each other down with disgrace, thinking to advance themselves thereby. But if our sex would well but consider, and rationally ponder, they will perceive and find, that it is neither words nor place, that can advance them, but worth and merit. Nor can words or place disgrace them, but inconstancy and boldness: for an honest heart, a noble soul, a chaste life, and a true speaking tongue, is the throne, sceptre, crown, and footstool that advances them to a honourable renown. I mean not noble, virtuous, discreet, and worthy persons whom necessity did enforce to submit, comply, and follow their own suits, but such as had nothing to lose, but made it their trade to solicit. But I despairing, being positively denied at Goldsmith's Hall (besides, I had a firm faith, or strong opinion, that the pains was more than the gains), and being unpracticed in public employments, unlearned in their uncouth ways, ignorant of the humours and dispositions of those persons to whom I was to address my suit, and not knowing where the power lay, and being not a good flatterer, I did not trouble myself or petition my enemies. [...] I hope my readers will not thinking vain for writing my life [...] 'tis to no purpose to the readers, but it is to the authoress, because I write it for my own sake, not theirs. Neither did I intend this piece for to delight, but to divulge; not to please the fancy, but to tell the truth, less after-ages should mistake, in not knowing I was daughter to one Master Lucas of St. Johns, near Colchester, in Essex, second wife to the Lord Marquis of Newcastle; for my Lord having had two wives, I might easily have been mistaken, especially if I should die and my Lord marry again".
Newcastle, Margaret Cavendish Duchess of (1624?-1674): The Life of William Cavendish, Duke of Newcastle, to which is Added the True Relation of My Birth, Breeding and Life. London: J. C. Nimmo, 1886, 299-300, 317-318 [first publication London 1656].
"Each of us is several, is many, is a profusion of selves. So that the self who disdains his surroundings is not the same as the self who suffers or takes joy in them. In the vast colony of our being there are many species of people who think and feel in different ways. [...]
That’s how we live, and it’s a flimsy basis for considering ourselves superior to animals. We are distinguished from them by the purely external detail of speaking and writing, by an abstract intelligence, and by our ability to imagine impossible things. All this, however, is incidental to our organic essence. Speaking and writing have no effect on our primordial urge to live, without knowing how or why. Our abstract intelligence serves only to elaborate systems, or ideas that are quasi-systems, which in animals corresponds to lying in the sun. And to imagine the impossible may not be exclusive to us; I’ve seen cats look at the moon, and it may well be that they were longing to have it".
Pessoa, Fernando (1888-1935): The Book of Disquiet. Edited and translated by Richard Zenith. London: Penguin Books, 2003, 327.
"Η συμβουλή μου, λοιπόν, να αγαπάς τους ανθρώπους δεν έχει συναίσθημα, έχει ψυχρή λογική. Το είπε ο Χριστός μετά από μένα: 'Να μπαίνεις στα παπούτσια του πλησίον σου χωρίς να πετάς τα δικά σου'. Αυτό σημαίνει ότι η αξία του ανθρώπου μετριέται ανάλογα με την ικανότητά του να γίνεται ΑΛΛΟΣ. [...]
Είναι βέβαιο ότι ο σκύλος ενός ερημίτη με τον καιρό γίνεται πιο έξυπνος από τους άλλους σκύλους. Πρώτα απ' όλα μαθαίνει περισσότερες ανθρώπινες λέξεις, διότι με ποιον θα πιάσει κουβέντα ο ερημίτης; [...] Καθώς δεν τον είδα ποτέ να ρίχνει τη ματιά του στη θάλασσα που απλωνόταν κάτω και μακριά, ούτε προς την άλλη απεραντοσύνη του ουρανού από πάνω μας, κατέληξα στο συμπέρασμα ότι τα ζώα δεν κοιτάνε ποτέ τον ορίζοντα ούτε και τον ουρανό. Σήμερα θα πω το απλούστατο: Όποιος δεν κοιτάζει ποτέ τον ορίζοντα και τον ουρανό είναι ζώο".
Καλιότσος, Παντελής (1925-2016): Ποιους θα δαγκώσω άμα λυσσάξω. Η αυτοβιογραφία μου σαν μυθιστόρημα. Αθήνα: Καστανιώτης, 2009, 220, 142.
Pessoa died in Lisbon on 30 November 1935; on 17 December 1935, the English novelist Christopher Isherwood arrived in Portugal with his lover Heinz Neddermeyer. It was a travel through many european countries in an attempt to escape conscription until
Neddermeyer would obtain a new citizenship.
"During his years in Germany, Christopher kept a diary. As he became aware that he would one day write stories about the people he knew there, his diary entries got longer. [...] After those two books had been written, Christopher burned the diary. [...] Now that I am writing about Christopher's real Past, I sadly miss the lost diary and have no patience with this arty talk. The Berlin novels leave out a great deal which I now want to remember; they also falsify events and alter dates for dramatic purposes. [...] My most reliable source of information proves, ironically, to be the diaries of Kathleen [his mother], whom Christopher was trying to exclude from his Berlin life altogether. Kathleen picked up scraps of news from friends who had visited him there and from his occasional grudging letters. I bless her for having recorded them".
Isherwood, Christopher (1904-1986): Christopher and His Kind. London: Eyre Methuen, 1977, 37-38.
"Με ρωτάν πολύ συχνά αν το Τρίτο Στεφάνι είναι αυτοβιογραφικό και πόσο. Λες κι υπάρχει μυθιστόρημα που δεν είναι, έτσι ή αλλιώς, αυτοβιογραφικό, λες και σημασία έχει το θέμα κι όχι η γραφή κι ο τρόπος που ο συγγραφέας οργανώνει το υλικό του. Μα κανένα μυθιστόρημα δε θα ήταν μυθιστόρημα αν ήταν αυτοβιογραφικό με τη στενή έννοια του όρου. [...] επειδή εγώ ο ίδιος τώρα πια καταντάω καμιά φορά να συγχέω το μύθο που 'πλασα με την πραγματικότητα, και σκοπός μου εδώ δεν είναι να γράψω ένα νέο μυθιστόρημα, αλλά, στο βαθμό που, μιλώντας για τη ζωή μου, θ' αναφερθώ στους ήρωες του προηγούμενου, ν' απομυθοποιήσω αντίθετα κι εκείνους κι αυτό, ομολογώ από τώρα ότι, ναι, σε γενικές γραμμές, οι περισσότεροι απ' τους ήρωες αυτούς υπήρξαν, μερικοί μάλιστα είναι ακόμη ζωντανοί".
Ταχτσής, Κώστας (1927-1988): Το φοβερό βήμα. Αυτοβιογραφία. Αθήνα: Εξάντας, 1989, 40.
"I came to accept this reality. In the only novel I have read about gender confusion, Geoff Brown's tragic I Know What I Want, the hero/heroine at one point determines himself to be not more than a freak, 'queer, miserable, hunched-up'. I was resolute never to think of myself in this way. The world could take me or leave me, and one day, I was sure now, I would emerge from this bizarre chrysalis if not a butterfly, at least a presentable moth [it was the phase of the medical transition 1964-1972 before his/her sex reassignment surgery] [...] I was for the time being a non-human, a sprite or monster, as you wish: so when the worl oppressed me I left it, and wandering through other fields of sensibility, like the Moghuls before me I insulated myself against misfortune. Harmless lying, I found, was itself a panacea. Either people believed me when I said I had a unicorn at home, or they thought me crazy, or they called me a liar, or they accepted the fancy for it self: and by offering them four distinct choices, the lie diverted their attention from mistier enigmas behind, and excused me too from specifics. After all, my life was a long protest against the separation of fact from fantasy: fantasy was fact, I reasoned, just as mind was body, or imagination truth".
Morris, Jan (1926): Conundrum. London: Faber and Faber, 1974, 106-108.
"IHS. Maria. Anno Domini 1488. [...] Item, ihr sond wüssen, daß min lieber Herr und Vatter selig hat geheißen Ludwig, und ist ein ehrlicher Ritter gesyn, und hat gehebt zu einem Gemachel Frouw Anneli, geborn vom Runtz, ist min liebe Frouw und Mutter gesyn, der Gott genad, und hand gar ehrlich und schön mit einander gelebt, als ich find. Item, als sie nun zu Bern ein gut Zyt by einander warend, begab sich der Unwill zwüschen etzlichen Gewaltigen in Bern und minem Herr-seligen, in maßen, daß er von Bern stallt und begab sich, daß ihm ein Bischof und Stift von Kölln ein Schloß in Pfandswys ingabend [...] als er [nach einiger Zeit] gen Bern kommen was, die Sach zu vollzüchen [Aarburg zu kaufen], bott Gott der allmechtig über ihn, daß er starb der Pestelenz, beschach uf Corporis Christi anno 52 [1452]; [...] Item, also nach Corporis Christi anno 52, um Sant Martinstag, ward ich Ludwig geborn zu Guttisperg, und bald darnach schickt man nachher Wilhelmen, minen Bruder, und nach unser Schwester Kristinen, und fuhrt man sie gan Bern, das nit wytzlich than was, wiewol es im Besten beschach. Item, als nun min Bruder und Schwester gan Bern gefuhrt wurdend, ward ich Ludwig an ein Ammen geben gan Kölln zu einem Schumacher, also ward unser Mutter zornig, und thät ihr zum Theil noth, denn sie gern uns daniden behalten hätt', unz sie unser Houptgut wider in hätt bracht. Aber da man uns alle von ihr thät, da entfernt sie sich auch, und was nit gut, denn Muttren sind allwegen nutzer by Kinder, denn darvon".
Diesbach, Ludwig von (1452-1527): "Ludwigs von Diesbach, Herrn zu Landshut und Diesbach, Chronik und Selbstbiographie". In: Der Schweizerische Geschichtforscher. Achter Band. Bern: Alb. Jenni, 1832, 163-165.
"For the truth is, our sex doth nothing but jostle for the pre-eminence of words (I mean not for speaking well, but for speaking much) as they do for the pre-eminence of place, words rushing against words, thwarting and crossing each other, and pulling with reproaches, striving to throw each other down with disgrace, thinking to advance themselves thereby. But if our sex would well but consider, and rationally ponder, they will perceive and find, that it is neither words nor place, that can advance them, but worth and merit. Nor can words or place disgrace them, but inconstancy and boldness: for an honest heart, a noble soul, a chaste life, and a true speaking tongue, is the throne, sceptre, crown, and footstool that advances them to a honourable renown. I mean not noble, virtuous, discreet, and worthy persons whom necessity did enforce to submit, comply, and follow their own suits, but such as had nothing to lose, but made it their trade to solicit. But I despairing, being positively denied at Goldsmith's Hall (besides, I had a firm faith, or strong opinion, that the pains was more than the gains), and being unpracticed in public employments, unlearned in their uncouth ways, ignorant of the humours and dispositions of those persons to whom I was to address my suit, and not knowing where the power lay, and being not a good flatterer, I did not trouble myself or petition my enemies. [...] I hope my readers will not thinking vain for writing my life [...] 'tis to no purpose to the readers, but it is to the authoress, because I write it for my own sake, not theirs. Neither did I intend this piece for to delight, but to divulge; not to please the fancy, but to tell the truth, less after-ages should mistake, in not knowing I was daughter to one Master Lucas of St. Johns, near Colchester, in Essex, second wife to the Lord Marquis of Newcastle; for my Lord having had two wives, I might easily have been mistaken, especially if I should die and my Lord marry again".
Newcastle, Margaret Cavendish Duchess of (1624?-1674): The Life of William Cavendish, Duke of Newcastle, to which is Added the True Relation of My Birth, Breeding and Life. London: J. C. Nimmo, 1886, 299-300, 317-318 [first publication London 1656].
----------------------------------------------------
"Each of us is several, is many, is a profusion of selves. So that the self who disdains his surroundings is not the same as the self who suffers or takes joy in them. In the vast colony of our being there are many species of people who think and feel in different ways. [...]
That’s how we live, and it’s a flimsy basis for considering ourselves superior to animals. We are distinguished from them by the purely external detail of speaking and writing, by an abstract intelligence, and by our ability to imagine impossible things. All this, however, is incidental to our organic essence. Speaking and writing have no effect on our primordial urge to live, without knowing how or why. Our abstract intelligence serves only to elaborate systems, or ideas that are quasi-systems, which in animals corresponds to lying in the sun. And to imagine the impossible may not be exclusive to us; I’ve seen cats look at the moon, and it may well be that they were longing to have it".
Pessoa, Fernando (1888-1935): The Book of Disquiet. Edited and translated by Richard Zenith. London: Penguin Books, 2003, 327.
"Η συμβουλή μου, λοιπόν, να αγαπάς τους ανθρώπους δεν έχει συναίσθημα, έχει ψυχρή λογική. Το είπε ο Χριστός μετά από μένα: 'Να μπαίνεις στα παπούτσια του πλησίον σου χωρίς να πετάς τα δικά σου'. Αυτό σημαίνει ότι η αξία του ανθρώπου μετριέται ανάλογα με την ικανότητά του να γίνεται ΑΛΛΟΣ. [...]
Είναι βέβαιο ότι ο σκύλος ενός ερημίτη με τον καιρό γίνεται πιο έξυπνος από τους άλλους σκύλους. Πρώτα απ' όλα μαθαίνει περισσότερες ανθρώπινες λέξεις, διότι με ποιον θα πιάσει κουβέντα ο ερημίτης; [...] Καθώς δεν τον είδα ποτέ να ρίχνει τη ματιά του στη θάλασσα που απλωνόταν κάτω και μακριά, ούτε προς την άλλη απεραντοσύνη του ουρανού από πάνω μας, κατέληξα στο συμπέρασμα ότι τα ζώα δεν κοιτάνε ποτέ τον ορίζοντα ούτε και τον ουρανό. Σήμερα θα πω το απλούστατο: Όποιος δεν κοιτάζει ποτέ τον ορίζοντα και τον ουρανό είναι ζώο".
Καλιότσος, Παντελής (1925-2016): Ποιους θα δαγκώσω άμα λυσσάξω. Η αυτοβιογραφία μου σαν μυθιστόρημα. Αθήνα: Καστανιώτης, 2009, 220, 142.
----------------------------------------------------
Neddermeyer would obtain a new citizenship.
"During his years in Germany, Christopher kept a diary. As he became aware that he would one day write stories about the people he knew there, his diary entries got longer. [...] After those two books had been written, Christopher burned the diary. [...] Now that I am writing about Christopher's real Past, I sadly miss the lost diary and have no patience with this arty talk. The Berlin novels leave out a great deal which I now want to remember; they also falsify events and alter dates for dramatic purposes. [...] My most reliable source of information proves, ironically, to be the diaries of Kathleen [his mother], whom Christopher was trying to exclude from his Berlin life altogether. Kathleen picked up scraps of news from friends who had visited him there and from his occasional grudging letters. I bless her for having recorded them".
Isherwood, Christopher (1904-1986): Christopher and His Kind. London: Eyre Methuen, 1977, 37-38.
"Με ρωτάν πολύ συχνά αν το Τρίτο Στεφάνι είναι αυτοβιογραφικό και πόσο. Λες κι υπάρχει μυθιστόρημα που δεν είναι, έτσι ή αλλιώς, αυτοβιογραφικό, λες και σημασία έχει το θέμα κι όχι η γραφή κι ο τρόπος που ο συγγραφέας οργανώνει το υλικό του. Μα κανένα μυθιστόρημα δε θα ήταν μυθιστόρημα αν ήταν αυτοβιογραφικό με τη στενή έννοια του όρου. [...] επειδή εγώ ο ίδιος τώρα πια καταντάω καμιά φορά να συγχέω το μύθο που 'πλασα με την πραγματικότητα, και σκοπός μου εδώ δεν είναι να γράψω ένα νέο μυθιστόρημα, αλλά, στο βαθμό που, μιλώντας για τη ζωή μου, θ' αναφερθώ στους ήρωες του προηγούμενου, ν' απομυθοποιήσω αντίθετα κι εκείνους κι αυτό, ομολογώ από τώρα ότι, ναι, σε γενικές γραμμές, οι περισσότεροι απ' τους ήρωες αυτούς υπήρξαν, μερικοί μάλιστα είναι ακόμη ζωντανοί".
Ταχτσής, Κώστας (1927-1988): Το φοβερό βήμα. Αυτοβιογραφία. Αθήνα: Εξάντας, 1989, 40.
"I came to accept this reality. In the only novel I have read about gender confusion, Geoff Brown's tragic I Know What I Want, the hero/heroine at one point determines himself to be not more than a freak, 'queer, miserable, hunched-up'. I was resolute never to think of myself in this way. The world could take me or leave me, and one day, I was sure now, I would emerge from this bizarre chrysalis if not a butterfly, at least a presentable moth [it was the phase of the medical transition 1964-1972 before his/her sex reassignment surgery] [...] I was for the time being a non-human, a sprite or monster, as you wish: so when the worl oppressed me I left it, and wandering through other fields of sensibility, like the Moghuls before me I insulated myself against misfortune. Harmless lying, I found, was itself a panacea. Either people believed me when I said I had a unicorn at home, or they thought me crazy, or they called me a liar, or they accepted the fancy for it self: and by offering them four distinct choices, the lie diverted their attention from mistier enigmas behind, and excused me too from specifics. After all, my life was a long protest against the separation of fact from fantasy: fantasy was fact, I reasoned, just as mind was body, or imagination truth".
Morris, Jan (1926): Conundrum. London: Faber and Faber, 1974, 106-108.
----------------------------------------------------
From transgender-metamorphosis ("chrysalis to butterfly or to moth") to the great Lepidoptera lover Vladimir Nabokov.
"Whenever I start thinking of my love for a person,
I am in the habit of immediately drawing radii from my love - from my
heart, from the tender nucleus of a personal matter- to monstrously
remote points of the universe. Something impels me to measure the
consciousness of my love against such unimaginable and incalculable
things as the behaviour of nebulae (whose very remoteness seems a form
of insanity), the dreadful pitfalls of eternity, the unknowledgeable
beyond the unknown, the helplessness, the cold, the sickening
involutions and interpenetrations of space and time [...] I have to have all space and all time participate in my emotion, in my mortal love, so that the edge of its mortality is taken off, thus helping me to fight the utter degradation, ridicule, and horror of having developed an infinity of sensation and thought within a finite existence".
Nabokov, Vladimir (1899-1907): Speak, Memory. London: Everyman's Library, 1999, 232.
----------------------------------------------------
The finite existence, narrated stories.
"Kein Schriftsteller, der bei Trost ist, schreibt eine Autobiographie. Denn eine Autobiographie ist das letzte Buch. Hinter der Autobiographie ist nichts. Alles Material verbraucht. Kein Erinnerungsrätsel mehr.
"Kein Schriftsteller, der bei Trost ist, schreibt eine Autobiographie. Denn eine Autobiographie ist das letzte Buch. Hinter der Autobiographie ist nichts. Alles Material verbraucht. Kein Erinnerungsrätsel mehr.
Immer näher rücken mir die Erinnerungen in ihrer puren Nüchternheit. Ich bin in der Falle des eigenen Lebens. Es ist wie bei einer Sanduhr: Der Sand, anfangs überreich im obern Glas, rinnt unerbittlich nach unten, und an einem Tag ist die letzte Erfindung, die in etwas Erlebtem wurzelt, erzählt. Du bist nicht tot - das ist ein anderer Sand in einem andern Stundenglas -, aber du hast alle Geschichten erzählt.
Außer: Du machst, hoffentlich rechtzeitig noch, aus deiner Not eine Tugend. Tust das Unabänderliche mit Lust und erfindest das Leben mit genau dem, was du erinnerst. Mit den Tatsachen. Mit dem, was du redlich und aufrichtig dafür zu halten gewillt bist. Denn früher einmal dachte ich, daß die Phantasie nichts anderes als ein besonders gutes Gedächtnis sei. Heute glaube ich eher, daß jedes Erinnern, auch das genaueste, ein Erfinden ist. Das Tatsächliche erinnern: Auch daraus kann nur ein Roman werden".
Widmer, Urs (1938-2014): Reise an den Rand des Universums. Autobiographie. Zürich: Diogenes, 2013, 7.
"Écrire et publier son autobiographie n'a guère de sens. Pourquoi n'y en aurait-il qu'une? Si on en composait une tous les dix ans, par exemple, ce serait déjà moins une prétention ridicule à transmettre au monde LA vérité sur soi-même (toutes les autobiographies que je connais prétendent cela). Je ne suis pas tombé dans cette erreur, dans la très langue prose où je me suis efforcé à faire la «biographie» d'un projet mégalomane, entrelaçant mathématique et poèsie en un roman de dimensions colossales, donc absurdes; c'était un contre-projet, guidé par un petit nombre de consignes et appuyé sur ma seule mémoire que, n'ayant ni journal intime ni archives, je m'imaginais, pauvre idiot, d'une part fiable et d'autre part durable, ne concevant pas un instant son délabrement quand la chirurgie s'en est mêlée. [...] Autobiographique est ce roman, ce «brouillon de roman», donc, comme je viens de le décider; de même tout roman est autobiographie de celui qui lui donne son nom. Un pas de plus dans l'élucidation de mon entreprise; une autobiographie est un roman, mais de quelle espèce? Confessions d'un enfant de quelque siècle? D'un pécheur repenti? Révélation du parfait pêcheur? Bildungsroman? Un «Mémoire»? D'un chevalier d'industrie? D'un revolutionnaire? D'un Henry Brulard? D'un âne?... Il ya le choix. Mais pour moi, toute autobiographie est un roman à thèse".
Roubaud, Jacques (1932): Peut-être ou La Nuit de dimanche (brouillon de prose). Autobiographie romanesque. Paris: Seuil, 2018, 35-36.
"The Shelley's life in Rome was, in a sense, much more real than my own. My life was a figment of my own imagination, whereas theirs was to me an absolute, historic reality -no detail of which could be invented or falsified, not even the weather. When Boris and Alfredo asked about Shelley I was scrupulously exact, except for the fact that I spoke in the present case. When asked about myself, I was considerably more vague and picaresque. After all, the Shelleys' lives were simply so much more interesting than my own".
Holmes, Richard (1945): Footsteps. Adventures of a Romantic Biographer. New York: Elisabeth Sifton Books, 1985, 168-169.
"My connection with Delmore [Schwartz] was overt -so much so that I sometimes wondered if I was writing my autobiography. The circumstantial similarities between us were pronounced: he was born in 1913, the same year as my father; his parents had come over from Russia in the great wave of Jewish immigration that crested around the turn of the last century and brought my own grandparents to these shores; we were both poetry-besotted adolescents, drunk on Eliot, intoxicated by the strangeness of Wallace Stevens, and groping our way through the opacities of Ezra Pound.
As dramatic (and sometimes creepy) as these parallels were, they were incidental. The real ones ran much deeper. Delmore's attachment to the innocence of early childhood, his unrealizable expectations, his piercing loneliness, his book hunger, his literary ambition, his dread of failure, his sense of the sadness of life ... these were traits and longings we shared.
There's a saying in the psychiatric profession: the specialty you choose is your own disease. If so, I had chosen my subject wisely.
Atlas, James (1949-2019): The Shadow in the Garden. A Biographer's Tale. New York: Vintage Books, 2017, 36.
"Écrire et publier son autobiographie n'a guère de sens. Pourquoi n'y en aurait-il qu'une? Si on en composait une tous les dix ans, par exemple, ce serait déjà moins une prétention ridicule à transmettre au monde LA vérité sur soi-même (toutes les autobiographies que je connais prétendent cela). Je ne suis pas tombé dans cette erreur, dans la très langue prose où je me suis efforcé à faire la «biographie» d'un projet mégalomane, entrelaçant mathématique et poèsie en un roman de dimensions colossales, donc absurdes; c'était un contre-projet, guidé par un petit nombre de consignes et appuyé sur ma seule mémoire que, n'ayant ni journal intime ni archives, je m'imaginais, pauvre idiot, d'une part fiable et d'autre part durable, ne concevant pas un instant son délabrement quand la chirurgie s'en est mêlée. [...] Autobiographique est ce roman, ce «brouillon de roman», donc, comme je viens de le décider; de même tout roman est autobiographie de celui qui lui donne son nom. Un pas de plus dans l'élucidation de mon entreprise; une autobiographie est un roman, mais de quelle espèce? Confessions d'un enfant de quelque siècle? D'un pécheur repenti? Révélation du parfait pêcheur? Bildungsroman? Un «Mémoire»? D'un chevalier d'industrie? D'un revolutionnaire? D'un Henry Brulard? D'un âne?... Il ya le choix. Mais pour moi, toute autobiographie est un roman à thèse".
Roubaud, Jacques (1932): Peut-être ou La Nuit de dimanche (brouillon de prose). Autobiographie romanesque. Paris: Seuil, 2018, 35-36.
----------------------------------------------------
Κορομηλά, Μαριάννα (1949): Η Μαρία των Μογγόλων. Αθήνα: Πατάκης, 2008, 318-320.
Childhood (and gender).
"I had been given a dolls' pram constructed for twins, with a folding hood at each end. My dolls, Red Rosie and Queenie sat facing each other. I remember one day I was cruying and bawling for some reason. My father fetched a face-cloth and wiped the faces of my two dolls, bidding them each not to cry. I was so fascinated with this performance that I stopped cruying, and I distinctly recall experiencing a sensation or instinct that, if I could have put it into words, would have been 'I' m not taken in by his ruse, but at the same time what a good child-psychologist he is!"
"I had been given a dolls' pram constructed for twins, with a folding hood at each end. My dolls, Red Rosie and Queenie sat facing each other. I remember one day I was cruying and bawling for some reason. My father fetched a face-cloth and wiped the faces of my two dolls, bidding them each not to cry. I was so fascinated with this performance that I stopped cruying, and I distinctly recall experiencing a sensation or instinct that, if I could have put it into words, would have been 'I' m not taken in by his ruse, but at the same time what a good child-psychologist he is!"
Spark, Muriel (1918-2006): Curriculum Vitae. A Volume of Autobiography. New York: New Directions Publishing, 2011, 15-16.
"Στο ίδιο σπίτι πάντα [Δώρου 4, πλατ. Ομονοίας]: Ένα καλό πρωί με χάνουν! Απόγνωση, τρομάρα της μητέρας μου, τρεχάλες, φασαρία... Με βρίσκει ο στρατιώτης στην οδό Πατησίων, αντίκρυ απ' το Μουσείο, με τα φουστανάκια, καθώς ήμουν, φορώντας το καπέλο του πατέρα μου, καπέλο λοχαγού, και με το σπαθί του στρατιώτη στη μέση μου ζωσμένο! Κι ενώ με κουβαλάει πίσω, θριαμβευτικά, στην αγκαλιά του, μου πέφτει το 'να παπουτσάκι και γυρνάμε και το βρίσκουμε στο δρόμο... Κι από τότε, για την περίπτωση που θα χανόμουν πάλι, μια και ήμουν επιδεκτικός τέτοιων επικίνδυνων αποδράσεων, για να μπορώ να δώσω τα στοιχεία μου, μου μαθαίνουνε να λέω τ' όνομά μου: 'Ναπολέων Λαπαθιώτης, ρόδον εύοσμον!'. Και το λέω, κάθε τόσο, με καμάρι: 'Ναπολέων Λαπασώτης, λόδον εύοσμον!' "
Λαπαθιώτης, Ναπολέων (1888-1944): Η Ζωή μου. Απόπειρα συνοπτικής αυτοβιογραφίας. Αθήνα: Στιγμή, 1986, σσ. 15-16.
"Παράδειγμα γενναιοψυχίας: Όταν την επισκέφτηκε μια συγχωριανή μας [την αδελφή του πατέρα της Αθανασία] για να της αναγγείλει τη γέννησή μου -τη σκηνή αυτή τη διηγόταν η μάνα μου συχνά και μ' ευγνωμοσύνη κι έτσι τη διηγούμαι κι εγώ τώρα-, βλέποντάς την η νονά μου κατσούφα, τη ρώτησε αναστατωμένη: 'Τι έγινε; Πέθανε ο αδερφός μου; Έπαθε τίποτα η νύφη μου;'
'Όχι! Καλά είναι κι ο αδερφός σου και η νύφη σου. Αλλά, να, γέννησε...'
'Αλλά, τι; Πέθανε το παιδί;' τη διέκοψε με αγωνία.
'Όχι! Καλά είναι, αλλά δεν είναι παιδί, είναι τσούπα!'
'Τι λες, μωρή;' άρχισε να εξανίσταται η νονά μου, με όλο το ταμπεραμέντο της. 'Τι θα πει δεν είναι παιδί και είναι τσούπα; Κι η τσούπα παιδί δεν είναι; Ή σάμπως έχει ο αδερφός μου τις πολλές τσούπες και δεν ήθελε άλλη;' Και, για να μη χάσει χρόνο και δεν προλάβει και την περαταριά, γέμισε ένα κανίσκι του γάμου με αλεύρι, σιμιγδάλι, ζάχαρη, λάδι και κρασί, πήρε κι έναν κόκορα στο χέρι κι έφυγε για το χωριό μας. Αφού συγχάρηκε τη μάνα μου και τον πατέρα μου κι αφού έφτυσε και μένα -σύμφωνα με την παράδοση- μέσα στο στόμα, για να πάρω τα χνότα της, δηλαδή τα χούγια της, και να της μοιάσω -απ' ό,τι απέδειξε η ζωή, μόνο στα γιουρούσια της της έμοιασα-, έκαψε τον φούρνο κι έβαλε ένα ταψί σιμιγδαλένιο ραβανί να ψήνεται, έσφαξε και τον κόκορα και τον μαγείρεψε κρασάτο και βάλθηκε να κερνάει τη γειτονιά με τόσο κέφι, λες και είχε γεννηθεί ο Μεσσίας εν πλήρει απουσία του Ηρώδη".
Δημητρούκα, Αγαθή (1958): Πουλάμε τη ζωή χρεώνουμε το θάνατο. Αθήνα: Πατάκης, 2010, 38.
"Each of us enjoyed his fixed part in this comedy. Father was fond of acting the part of a vengeful deity, all seeing and punishing wrongdoing, a sort of domestic Jehovah flashing sparks of rage and rumbling terrible thunder, but also compassionate and merciful, long-suffering and abundantly loving. [...] generally Father's anger was not expressed through pogroms but through politeness and icy sarcasm:
'Your Highness has deigned to tread mud from the street all down the corridor again: apparently it is beneath Your Honour's dignity to wipe his feet on the doormat as we poor mortals take the trouble to do on rainy days. On this occasion I fear Your Excellency will have to condescend to wipe away his royal footprints with his own fair hands. And then Your Supreme Highness will kindly submit to being locked in the bathroom fοr an hour in the dark so as to have an opportunity to reflect on the error of his ways and resolve to make amends for the future.'
Mother immediately protested at the severity of the sentence:
'Half an hour will do. And not in the dark. What's the matter with you? You'll be forbidding him to breathe next.'
'How very fortunate for His Excellency that he always has such an enthusiastic counsel to leap to his defence.' [...]
A quarter of an hour later it was time for the final scene. Father himself would come to fetch me from the bathroom. Reaching out to give me a quick, embarrassed hug, he would mutter a sort of apology:
'Of course I realise you didn't leave the mud on purpose, it's just you are absent-minded. But of course you also realise that we only punished you for your own good, so that you don't grow up to be another absent-minded professor.'
I looked straight into his innocent, sheepish brown eyes and promised him that from now on I would always be careful [...]. Moreover, my fixed part in the drama was to say at this point, with an intelligent, grown-up expression on my face and words borrowed from my father's arsenal, that naturally I understood full well that I was punished for my own good. [...]
When Father mockingly called me Your Highness or Your Excellency I didn't take offence. On the contrary: I inwardly agreed with him. I adopted these titles and made them my own".
Oz, Amos (1939-2018): A Tale of Love and Darkness. Translated from the Hebrew by Nicholas de Lange. London: Chatto & Windus, 2004, 249-251.
"With him [her father, the celebrated children's writer Korney Chukovsky] we could always expect magical amusement.
Whatever you did with him was such fun you couldn't tear yourself away. Especially the words: 'Let's make a trip.' [...]
His only real threat to us as children was 'I won't take you with me.' [...]
When supplies ran out at home [our parents went into the city very rarely], a whole crowd of us would walk down the Big Road either to the Kuokkala Station or in the other direction -to the Ollila Station [...]
He might notice, for instance, that Boba, having silently persuaded us to take him with us, was tiring from the heat, fatigue, and the pound of nuts he was carrying.
'Oh, sorrow!' Kornei Ivanovich would suddenly cry out in a high voice. 'My nose has become glued. I can't move. I'm done for! Help! Save me!'
All hunched over, he would fidget about with his nose on the trunk of a tree at the side of the road. His outstretched arms would flail in the air, fingers wiggling helplessly. And his nose -his nose was now unmoving, firmly stuck to the tree. His feet were rooted to the ground. It was all over. Our father was glued there forever.
'Take hold of me and pull! Bobochka! You are my only hope!'
Forgetting his fatigue instantly, Boba grabs him by the knee. Kolya and I each take hold of a long, flailing arm, the tail of his jacket, or Boba's belt. Pull as hard as we can, we cannot budge him. His nose is firmly stuck to the tree, his legs are rooted like tree trunks. For a long time we pull and pull. Occasionally Boba manages to move one of these huge legs just a little, so he doesn't give up hope. But where to! Once again it roots itself. Then, a sudden jolt, and we all fly to the ground: the giant is free. Straightening himself and tossing his head, he holds out a grateful hand to each of us in turn. He offers special thanks to Boba:
'Thank you, Bobochka, you pulled harder than anyone. If it hadn't been for you, I might never have seen my home again.'
And Boba continues merrily on his way".
Chukovskaya, Lydia (1907-1996): To the Memory of Childhood. Translated by Eliza Kellogg Klose. Evanston, IL: Northwestern University Press, 1988, 10-11.
Childhood (and parental loss).
"One great handicap to this task of recalling has been the fact of being an orphan. The chain of recollection -the collective memory of a family- has been broken. It is our parents, normally, who not only teach us our family history, but who set us straight on our own childhood recollections, telling us that this cannot have happened the way we think it did and that that, on the other hand, did occur, just as we remember it in such and such a summer when So-and-So was our nurse. My own son, Reuel, for instance, used to be convinced that Mussolini has been thrown off a bus in North Truro, on Cape Cod, during the war. This memory goes back to one morning in 1943 when, as a young cild, he was waiting with his father and me beside the road in Wellfleet to put a departing guest on the bus to Hyannis. The bus came through, and the bus driver leaned down to shout the latest piece of news: 'They've thrown Mussolini out.' Today, Reuel knows that Mussolini was never ejected from a Massachusetts' bus, and he also knows how he got that impression. But if his father and I had died the following year, he would have been left with a clear recollection of something that everyone would have assured him was an historical impossibility, and with no way of reconciling his stubborn memory to the stubborn facts on record".
McCarthy, Mary (1912-1989): "To the Reader". In Memories of a Catholic Girlhood. New York: Harcourt Brace Jovanovich, 1957, 5.
"Όταν πέθανε η μητέρα μου, θα 'μουνα έξι χρονώ. Από τότε, άρχισα να κλαίω κάθε βράδυ πριν κοιμηθώ. Μούσκεμα το προσκέφαλο. Θυμόμουν τη γιαγιά μου, εκεί πέρα μακριά, που πήγαινε και σταύρωνε τ' άλλα εγγονάκια της κάθε βράδυ στο μαξιλάρι τους.
Γιατί έκλαιγα, δεν ξέρω. Ήταν σαν να ξεδιψούσα με τα δάκρυα από μεγάλη, ασίγαστη δίψα. Πονάς πουθενά; Όχι. Μα τότε δεν πονάς. Πώς! Να, με πονάει το ρούχο που φοράω, το γδαρμένο πετσί της αγάπης, η πανοπλία, η αιγίδα μου. Από μέσα είμαι εγώ, η μουσική, τα βιβλία, η αληθινή μου γλώσσα, η ματωμένη της αγάπης. Από την έξω μεριά ήταν 'αυτοί'. Ήταν δυνατότεροι, ήταν σκληροί, κι αν μ' έβλεπαν να κλαίω, το 'νιωθα σαν ένα είδος ήττας. Όμως σίγουρα θα 'ρχόταν μια μέρα που δε θα 'κλαιγα πια, θα μεγάλωνα κι εγώ, θα 'χα νικήσει. Σίγουρα. Υπομονή".
Κρανάκη, Μιμίκα (1920-2008): Αυτογραφία. Αθήνα: Ίκαρος, 2004, 21.
"Στο ίδιο σπίτι πάντα [Δώρου 4, πλατ. Ομονοίας]: Ένα καλό πρωί με χάνουν! Απόγνωση, τρομάρα της μητέρας μου, τρεχάλες, φασαρία... Με βρίσκει ο στρατιώτης στην οδό Πατησίων, αντίκρυ απ' το Μουσείο, με τα φουστανάκια, καθώς ήμουν, φορώντας το καπέλο του πατέρα μου, καπέλο λοχαγού, και με το σπαθί του στρατιώτη στη μέση μου ζωσμένο! Κι ενώ με κουβαλάει πίσω, θριαμβευτικά, στην αγκαλιά του, μου πέφτει το 'να παπουτσάκι και γυρνάμε και το βρίσκουμε στο δρόμο... Κι από τότε, για την περίπτωση που θα χανόμουν πάλι, μια και ήμουν επιδεκτικός τέτοιων επικίνδυνων αποδράσεων, για να μπορώ να δώσω τα στοιχεία μου, μου μαθαίνουνε να λέω τ' όνομά μου: 'Ναπολέων Λαπαθιώτης, ρόδον εύοσμον!'. Και το λέω, κάθε τόσο, με καμάρι: 'Ναπολέων Λαπασώτης, λόδον εύοσμον!' "
Λαπαθιώτης, Ναπολέων (1888-1944): Η Ζωή μου. Απόπειρα συνοπτικής αυτοβιογραφίας. Αθήνα: Στιγμή, 1986, σσ. 15-16.
"Παράδειγμα γενναιοψυχίας: Όταν την επισκέφτηκε μια συγχωριανή μας [την αδελφή του πατέρα της Αθανασία] για να της αναγγείλει τη γέννησή μου -τη σκηνή αυτή τη διηγόταν η μάνα μου συχνά και μ' ευγνωμοσύνη κι έτσι τη διηγούμαι κι εγώ τώρα-, βλέποντάς την η νονά μου κατσούφα, τη ρώτησε αναστατωμένη: 'Τι έγινε; Πέθανε ο αδερφός μου; Έπαθε τίποτα η νύφη μου;'
'Όχι! Καλά είναι κι ο αδερφός σου και η νύφη σου. Αλλά, να, γέννησε...'
'Αλλά, τι; Πέθανε το παιδί;' τη διέκοψε με αγωνία.
'Όχι! Καλά είναι, αλλά δεν είναι παιδί, είναι τσούπα!'
'Τι λες, μωρή;' άρχισε να εξανίσταται η νονά μου, με όλο το ταμπεραμέντο της. 'Τι θα πει δεν είναι παιδί και είναι τσούπα; Κι η τσούπα παιδί δεν είναι; Ή σάμπως έχει ο αδερφός μου τις πολλές τσούπες και δεν ήθελε άλλη;' Και, για να μη χάσει χρόνο και δεν προλάβει και την περαταριά, γέμισε ένα κανίσκι του γάμου με αλεύρι, σιμιγδάλι, ζάχαρη, λάδι και κρασί, πήρε κι έναν κόκορα στο χέρι κι έφυγε για το χωριό μας. Αφού συγχάρηκε τη μάνα μου και τον πατέρα μου κι αφού έφτυσε και μένα -σύμφωνα με την παράδοση- μέσα στο στόμα, για να πάρω τα χνότα της, δηλαδή τα χούγια της, και να της μοιάσω -απ' ό,τι απέδειξε η ζωή, μόνο στα γιουρούσια της της έμοιασα-, έκαψε τον φούρνο κι έβαλε ένα ταψί σιμιγδαλένιο ραβανί να ψήνεται, έσφαξε και τον κόκορα και τον μαγείρεψε κρασάτο και βάλθηκε να κερνάει τη γειτονιά με τόσο κέφι, λες και είχε γεννηθεί ο Μεσσίας εν πλήρει απουσία του Ηρώδη".
Δημητρούκα, Αγαθή (1958): Πουλάμε τη ζωή χρεώνουμε το θάνατο. Αθήνα: Πατάκης, 2010, 38.
"Each of us enjoyed his fixed part in this comedy. Father was fond of acting the part of a vengeful deity, all seeing and punishing wrongdoing, a sort of domestic Jehovah flashing sparks of rage and rumbling terrible thunder, but also compassionate and merciful, long-suffering and abundantly loving. [...] generally Father's anger was not expressed through pogroms but through politeness and icy sarcasm:
'Your Highness has deigned to tread mud from the street all down the corridor again: apparently it is beneath Your Honour's dignity to wipe his feet on the doormat as we poor mortals take the trouble to do on rainy days. On this occasion I fear Your Excellency will have to condescend to wipe away his royal footprints with his own fair hands. And then Your Supreme Highness will kindly submit to being locked in the bathroom fοr an hour in the dark so as to have an opportunity to reflect on the error of his ways and resolve to make amends for the future.'
Mother immediately protested at the severity of the sentence:
'Half an hour will do. And not in the dark. What's the matter with you? You'll be forbidding him to breathe next.'
'How very fortunate for His Excellency that he always has such an enthusiastic counsel to leap to his defence.' [...]
A quarter of an hour later it was time for the final scene. Father himself would come to fetch me from the bathroom. Reaching out to give me a quick, embarrassed hug, he would mutter a sort of apology:
'Of course I realise you didn't leave the mud on purpose, it's just you are absent-minded. But of course you also realise that we only punished you for your own good, so that you don't grow up to be another absent-minded professor.'
I looked straight into his innocent, sheepish brown eyes and promised him that from now on I would always be careful [...]. Moreover, my fixed part in the drama was to say at this point, with an intelligent, grown-up expression on my face and words borrowed from my father's arsenal, that naturally I understood full well that I was punished for my own good. [...]
When Father mockingly called me Your Highness or Your Excellency I didn't take offence. On the contrary: I inwardly agreed with him. I adopted these titles and made them my own".
Oz, Amos (1939-2018): A Tale of Love and Darkness. Translated from the Hebrew by Nicholas de Lange. London: Chatto & Windus, 2004, 249-251.
"With him [her father, the celebrated children's writer Korney Chukovsky] we could always expect magical amusement.
Whatever you did with him was such fun you couldn't tear yourself away. Especially the words: 'Let's make a trip.' [...]
His only real threat to us as children was 'I won't take you with me.' [...]
When supplies ran out at home [our parents went into the city very rarely], a whole crowd of us would walk down the Big Road either to the Kuokkala Station or in the other direction -to the Ollila Station [...]
He might notice, for instance, that Boba, having silently persuaded us to take him with us, was tiring from the heat, fatigue, and the pound of nuts he was carrying.
'Oh, sorrow!' Kornei Ivanovich would suddenly cry out in a high voice. 'My nose has become glued. I can't move. I'm done for! Help! Save me!'
All hunched over, he would fidget about with his nose on the trunk of a tree at the side of the road. His outstretched arms would flail in the air, fingers wiggling helplessly. And his nose -his nose was now unmoving, firmly stuck to the tree. His feet were rooted to the ground. It was all over. Our father was glued there forever.
'Take hold of me and pull! Bobochka! You are my only hope!'
Forgetting his fatigue instantly, Boba grabs him by the knee. Kolya and I each take hold of a long, flailing arm, the tail of his jacket, or Boba's belt. Pull as hard as we can, we cannot budge him. His nose is firmly stuck to the tree, his legs are rooted like tree trunks. For a long time we pull and pull. Occasionally Boba manages to move one of these huge legs just a little, so he doesn't give up hope. But where to! Once again it roots itself. Then, a sudden jolt, and we all fly to the ground: the giant is free. Straightening himself and tossing his head, he holds out a grateful hand to each of us in turn. He offers special thanks to Boba:
'Thank you, Bobochka, you pulled harder than anyone. If it hadn't been for you, I might never have seen my home again.'
And Boba continues merrily on his way".
Chukovskaya, Lydia (1907-1996): To the Memory of Childhood. Translated by Eliza Kellogg Klose. Evanston, IL: Northwestern University Press, 1988, 10-11.
----------------------------------------------------
Childhood (and parental loss).
"One great handicap to this task of recalling has been the fact of being an orphan. The chain of recollection -the collective memory of a family- has been broken. It is our parents, normally, who not only teach us our family history, but who set us straight on our own childhood recollections, telling us that this cannot have happened the way we think it did and that that, on the other hand, did occur, just as we remember it in such and such a summer when So-and-So was our nurse. My own son, Reuel, for instance, used to be convinced that Mussolini has been thrown off a bus in North Truro, on Cape Cod, during the war. This memory goes back to one morning in 1943 when, as a young cild, he was waiting with his father and me beside the road in Wellfleet to put a departing guest on the bus to Hyannis. The bus came through, and the bus driver leaned down to shout the latest piece of news: 'They've thrown Mussolini out.' Today, Reuel knows that Mussolini was never ejected from a Massachusetts' bus, and he also knows how he got that impression. But if his father and I had died the following year, he would have been left with a clear recollection of something that everyone would have assured him was an historical impossibility, and with no way of reconciling his stubborn memory to the stubborn facts on record".
McCarthy, Mary (1912-1989): "To the Reader". In Memories of a Catholic Girlhood. New York: Harcourt Brace Jovanovich, 1957, 5.
"Όταν πέθανε η μητέρα μου, θα 'μουνα έξι χρονώ. Από τότε, άρχισα να κλαίω κάθε βράδυ πριν κοιμηθώ. Μούσκεμα το προσκέφαλο. Θυμόμουν τη γιαγιά μου, εκεί πέρα μακριά, που πήγαινε και σταύρωνε τ' άλλα εγγονάκια της κάθε βράδυ στο μαξιλάρι τους.
Γιατί έκλαιγα, δεν ξέρω. Ήταν σαν να ξεδιψούσα με τα δάκρυα από μεγάλη, ασίγαστη δίψα. Πονάς πουθενά; Όχι. Μα τότε δεν πονάς. Πώς! Να, με πονάει το ρούχο που φοράω, το γδαρμένο πετσί της αγάπης, η πανοπλία, η αιγίδα μου. Από μέσα είμαι εγώ, η μουσική, τα βιβλία, η αληθινή μου γλώσσα, η ματωμένη της αγάπης. Από την έξω μεριά ήταν 'αυτοί'. Ήταν δυνατότεροι, ήταν σκληροί, κι αν μ' έβλεπαν να κλαίω, το 'νιωθα σαν ένα είδος ήττας. Όμως σίγουρα θα 'ρχόταν μια μέρα που δε θα 'κλαιγα πια, θα μεγάλωνα κι εγώ, θα 'χα νικήσει. Σίγουρα. Υπομονή".
Κρανάκη, Μιμίκα (1920-2008): Αυτογραφία. Αθήνα: Ίκαρος, 2004, 21.
----------------------------------------------------
Autobiographical fields of the biography: empathy, reality, (dis)identifications, creating the impossible (in the case of Koromila, hardly any historical sources).
"Κι εγώ; Τι περιμένω από τη συντρόφισσα του βίου μου [Μαρία Παλαιολογίνα]; Πώς -και με ποια κριτήρια- την έχω τοποθετήσει μέσα στα γεγονότα εκείνου του χειμώνα; Κατά καιρούς, το ζήτημα επανέρχεται και με στριμώχνει, σαν να περνώ κάθε φορά εξετάσεις ή να ανακρίνω τον εαυτό μου. Έχω άραγε την ωριμότητα και τις επαρκείς γνώσεις για να αντιμετωπίσω τη Μαρία από τη σκοπιά του ιστορικού, που πρέπει να σεβαστεί τα αντικειμενικά δεδομένα της εποχής εκείνης; Μήπως επικρατεί το συναίσθημα και η διάθεση της αφελούς (ή εκ του πονηρού) προέκτασης σύγχρονων κοινωνικών αντιλήψεων; [...] Προσπαθώ να αποστασιοποιηθώ. [...] Αφήνω τη Μαρία στην ταραγμένη ησυχία της. Ίσως, κάποτε, να θελήσει να μου μιλήσει. Ίσως, κάποτε, να μπορέσω να την ακούσω".
"The Shelley's life in Rome was, in a sense, much more real than my own. My life was a figment of my own imagination, whereas theirs was to me an absolute, historic reality -no detail of which could be invented or falsified, not even the weather. When Boris and Alfredo asked about Shelley I was scrupulously exact, except for the fact that I spoke in the present case. When asked about myself, I was considerably more vague and picaresque. After all, the Shelleys' lives were simply so much more interesting than my own".
Holmes, Richard (1945): Footsteps. Adventures of a Romantic Biographer. New York: Elisabeth Sifton Books, 1985, 168-169.
"My connection with Delmore [Schwartz] was overt -so much so that I sometimes wondered if I was writing my autobiography. The circumstantial similarities between us were pronounced: he was born in 1913, the same year as my father; his parents had come over from Russia in the great wave of Jewish immigration that crested around the turn of the last century and brought my own grandparents to these shores; we were both poetry-besotted adolescents, drunk on Eliot, intoxicated by the strangeness of Wallace Stevens, and groping our way through the opacities of Ezra Pound.
As dramatic (and sometimes creepy) as these parallels were, they were incidental. The real ones ran much deeper. Delmore's attachment to the innocence of early childhood, his unrealizable expectations, his piercing loneliness, his book hunger, his literary ambition, his dread of failure, his sense of the sadness of life ... these were traits and longings we shared.
There's a saying in the psychiatric profession: the specialty you choose is your own disease. If so, I had chosen my subject wisely.
Atlas, James (1949-2019): The Shadow in the Garden. A Biographer's Tale. New York: Vintage Books, 2017, 36.
----------------------------------------------------
Totalitarianism, the destruction of the public sphere.
"Perhaps only the Ural was so stony-faced? In 1938 I lived in Strunino, in the permitted zone a hundred kilometers from Moscow. This was a small textile town on the Yaroslavl railroad and in those years trainloads of prisoners passed through it every night. People coming in to see my landlady spoke of nothing else. They were outraged at being forbidden to give the prisoners bread. Once my landlady managed to throw a piece of chocolate through the bars of a broken window in one of the prison cars -in a poor working-class family, chocolate was a rare treat and she had been taking it home for her little daughter. A soldier had sworn at her and swung the butt of his rifle at her, but she was happy for the rest of the day because she had managed to do at least this much. True, some of her neighbors sighed and said: 'Better not get mixed up with them. They'll plague the life out of you. They'll have you up in front of the factory committee.' But my landlady didn't go out to work, so she wasn't afraid of any factory committee.
Will anybody in a future generation ever understand what that piece of chocolate with a child's picture on the wrapper must have meant in a stifling prison train in 1938? People for whom time had stopped and space had become a prison ward, or a punishment cell where you could only stand, or a cuttle truck filled to bursting with its freight of half-dead human beings, forgotten outcasts who had been struck from the rolls of the living, stripped of their names, numbered and registered before being shipped to the black limbo of the prison camps -it was such as these who now suddenly received for the first time in many months their first message from the forbidden world outside: a little piece of chocolate to tell them that they were not yet forgotten, and that people were still alive beyond their prison bars.
On the way to Cherdyn [in 1934 Ossip Mandelstam was condemned to three years' exile in the town of Cherdyn where his wife was permitted to join him] I consoled myself with the thought that the dour people of the Ural were simply afraid to look at us, but that every one of them, on returning home, would tell his family about the two people, a man and a woman, being taken somewhere to the north by three soldiers".
Mandelstam, Nadezhda (1899-1980): Hope Against Hope. A Memoir. Translated from the Russian by Max Hayward. With an Introduction by Clarence Brown. New York: Atheneum, 1983, 54-55.
"[...] Verdummung und Verwahrlosung, der auf die Dauer [im KZ] nur jene entgehen konnten, für die die Preisgabe der Vorstellung vom Wert des Menschen gleichbedeutend gewesen wäre mit geistigem Selbstmord. Welch eine Frage an die Zukunft liegt in der Tatsache, daß neben den Christen vor allem ein paar Kommunisten es waren, die vom Glauben an den liebenswerten Menschen keinen Schritt abgewichen sind.
[...] Es fand sich keineswegs im Lager jene selbstverständliche Kameradschaft unter den Häftlingen, die nur um so zäher und erfinderischer wurde, je härter der Druck von oben lastete, sondern ein böser Egoismus sich gegenseitig befehdender einzelner Häftlinge und kleinerer Cliquen trieb die skrupellosesten Blüten gegenüber nur ganz wenigen, wahrhaft zauberhaft schönen Erscheinungen sich vollendender Nächstenliebe.
[...] [Ende März 1945, Transport von Potsdam nach Buchenwald] das Wirklichkeitsbewußtsein war ersetzt worden durch das Möglichkeitsbewußtsein, und kein Halten gab es mehr, denn für diese Art Da-zu-sein konnte ja wirklich das Heil sich hinter der nächsten Bahnhofshalle verbergen. Hier war nicht nur aller reale Lebenshintergrund in Auflösung begriffen -Bodenständigkeit, Heimat, innere und äußere Zugehörigkeit, hier wurde die Wirklichkeit schlechthin zu Kleinholz verarbeitet, aufgespalten in Tage und Studen, die als wirklich und sinnvoll galten, solange der Zug nur vorwärts rollte und also einem Ziel zustrebte. Das Ziel selber war ganz bedeutungslos, wichtig war nur die Bewegung darauf zu. Diese Menschen muteten wie Flugsand an, der doch die Bestätigung seiner selbst dem Sturm verdankt, der ihn in Bewegung setzte. Nur diese Möglichkeit schien ihnen geblieben: die äußere Bewegung zu suchen, um die sie bewirkenden Energien mit eigener, innerer Lebendigkeit verwechseln, die in der äußeren Bewegung enthaltene Raum- und Zeitveränderung für den Fortgang der inneren Entwicklung halten zu können".
Vermehren, Isa (1918-2009): Reise durch den letzten Akt. Ravensbrück, Buchenwald, Dachau: eine Frau berichtet. Reinbek bei Hamburg: Rowohlt, ³2014, 128-129, 186.
"[...] Verdummung und Verwahrlosung, der auf die Dauer [im KZ] nur jene entgehen konnten, für die die Preisgabe der Vorstellung vom Wert des Menschen gleichbedeutend gewesen wäre mit geistigem Selbstmord. Welch eine Frage an die Zukunft liegt in der Tatsache, daß neben den Christen vor allem ein paar Kommunisten es waren, die vom Glauben an den liebenswerten Menschen keinen Schritt abgewichen sind.
[...] Es fand sich keineswegs im Lager jene selbstverständliche Kameradschaft unter den Häftlingen, die nur um so zäher und erfinderischer wurde, je härter der Druck von oben lastete, sondern ein böser Egoismus sich gegenseitig befehdender einzelner Häftlinge und kleinerer Cliquen trieb die skrupellosesten Blüten gegenüber nur ganz wenigen, wahrhaft zauberhaft schönen Erscheinungen sich vollendender Nächstenliebe.
[...] [Ende März 1945, Transport von Potsdam nach Buchenwald] das Wirklichkeitsbewußtsein war ersetzt worden durch das Möglichkeitsbewußtsein, und kein Halten gab es mehr, denn für diese Art Da-zu-sein konnte ja wirklich das Heil sich hinter der nächsten Bahnhofshalle verbergen. Hier war nicht nur aller reale Lebenshintergrund in Auflösung begriffen -Bodenständigkeit, Heimat, innere und äußere Zugehörigkeit, hier wurde die Wirklichkeit schlechthin zu Kleinholz verarbeitet, aufgespalten in Tage und Studen, die als wirklich und sinnvoll galten, solange der Zug nur vorwärts rollte und also einem Ziel zustrebte. Das Ziel selber war ganz bedeutungslos, wichtig war nur die Bewegung darauf zu. Diese Menschen muteten wie Flugsand an, der doch die Bestätigung seiner selbst dem Sturm verdankt, der ihn in Bewegung setzte. Nur diese Möglichkeit schien ihnen geblieben: die äußere Bewegung zu suchen, um die sie bewirkenden Energien mit eigener, innerer Lebendigkeit verwechseln, die in der äußeren Bewegung enthaltene Raum- und Zeitveränderung für den Fortgang der inneren Entwicklung halten zu können".
Vermehren, Isa (1918-2009): Reise durch den letzten Akt. Ravensbrück, Buchenwald, Dachau: eine Frau berichtet. Reinbek bei Hamburg: Rowohlt, ³2014, 128-129, 186.
----------------------------------------------------
"[...] mon modèle était nettement masculin; j'aspirai à l'égalité dans l'assimilation, plus que dans la différence. Le monde des femmes m'attirait peu. [...] C'est au monde des hommes, à leur culture, à leurs livres que je voulais accéder; parce qu'on donnait aux femmes des nourritures fades, je souhaitais résolument la mixité. Mais, en même temps, j'adoptais le point de vue des hommes sur les femmes -les femmes sous développées dont je n'étais pas! Parce que mon père avait souffert du pouvoir de sa mère, j'épousais les thèses classiques de la mère castratrice; j'adhérais à l'image de la femme moralisatrice, instrument de discipline, guardienne du quant-à-soi et du comme il faut, que véhicule toute la littérature -masculine- du XIX ͤ siècle; [...] Bien intégrée au monde masculin, j'avais tout pour devenir la 'femme alibi', celle qu'on désigne pour nier les problèmes. [...] Dire 'je' m'a toujours été difficile; en un sens, peut-être ai-je fait de l'histoire pour ne pas parler de moi, voire pour n'y pas penser".
Perrot, Michelle (1928): "L'air du temps". In: Essais d'égo-histoire. Maurice Agulhon, Pierre Chaunu, Georges Duby, Raoul Girardet, Jacques Le Goff, Michelle Perrot, Réné Rémond. Réunis et présentés par Pierre Nora. Paris: Gallimard, 1987, 290-291.
Historian's autobiography: the transgenerational modus.
"Le lendemain, pendant que nous buvons le maté brûlant dans le patio, la fille de Reizl me remet une carte postale pré-imprimée à en-tête de la Croix-Rouge, chiffonnée et cornée de partout, qu'elle a retrouvée dans son grenier. C'est une lettre de Simje à Matès [son grand-père]: le 'demandeur-Anfragesteller-enquirer', Simje Jablonka, Montiel 2731, Mataderos, Buenos Aires, 'demande de vos nouvelles'. Le 'destinataire-Empfänger-addressee' est I. Jablonka, 3 rue Desirée, Paris XX ͤ , France, mais la réponse est signée de Matès: 'Moi ma femme et les deux enfants Suzanne et Maurice [sic] sommes en bonne santé, travaillons un peu. Donnez plus amplement de vos nouvelles. Matès, 8 février 1941.' Alarmé par la lettre de Parczew, Simje a donc pris l'initiative d'écrire à son frère. Sans doute pense-t-il qu'il se cache ou qu'il est encore sous les drapeaux, puisque la lettre est adressée à Idesa [sa grand-mère]. Comme les Juifs parqués dans le ghetto de Parczew, Matès et Idesa ne disent pas un mot de la guerre, du recensement, des privations, des tickets de rationnement, du marché noir, des contrôles à la sortie du métro, des arrestations en pleine rue. Il est vrai que la Croix-Rouge ne pousse pas aux grandes introspections: comme il est précisé sur la carte postale, 'vingt-cinq mots au maximum, nouvelles de caractère strictement personnel et familial'. Matès en a casé vingt-quatre, sans compter la date. C'est donc incidemment que les Argentins apprennent la naissance de mon père, Moyshè-Marcel-Maurice. La concision de cette lettre, intéressante par ce qu'elle ne dit pas, m'émeut: la vraie souffrance n'a pas de mots".
Jablonka, Ivan (1973): L'histoire des grands-parents que je n'ai pas eus. Une enquête. Paris: Seuil, 2012, 232-233.
Historian's autobiography: the interventional modus.
"During the 1950s, we also had our three children. The joys of childbirth and childrearing far outweighed the political travail we were going through. "How did you manage both babies and scholarship?" my students sometimes ask me as they try to plan their own futures. I wonder about it myself when I see how busy our children are today with their youngsters. The key, besides shared parenting with Chandler [her husband Chandler Davis], was closely connecting the two registers of life, in action and in thought. I got very good at instant transition from sand-pile to study room, from reading a Calvinist tract to Pat the Bunny. Sometimes I typed with a child on my lap. Interruption became a way of life, good training for my professorial years much later. Having children helped me as a historian. It humanized me; it taught me about psychology and personal relations and gave flesh to abstract words like "material needs" and "the body'; it revealed the power of family, rarely treated by historians in those days.
[...] When I think of how it felt to live the life of learning, the questions evaporate. The study of the past has been a constant joy, a privileged realm of intellectual eros. The necessary constraints under which the historian operates—to find evidence for every affirmation—I have accepted freely: that quest is what makes it so much fun. The mistakes I made—say, a project not finished (or as I like to say to myself, still remaining to be done)—seem trivial compared to really important mistakes, as those we might have made in parenting. Moreover, the study of the past provides rewards for moral sensibility and tools for critical understanding. No matter how evil the times, no matter how immense the cruelty, some elements of opposition or kindness and goodness emerge. No matter how bleak and constrained the situation, some forms of improvisation and coping take place. No matter what happens, people go on telling stories about it and bequeath them to the future. No matter how static and despairing the present looks, the past reminds us that change can occur. At least things can be different. The past is an unending source of interest, and can even be a source for hope".
Davis, Natalie Zemon: A Life of Learning. Charles Homer Haskins Lecture for 1997. New York: American Council of Learned Societies, 1997, 15-16, 31.
"Από το 1949 και μετά, ελάχιστοι από τους πολιτικούς ηγέτες αυτής της χώρας ενθάρρυναν τους πολίτες της να αναστοχαστούν τον Εμφύλιο και να ησυχάσουν. Οι περισσότεροι καταχράστηκαν, πιστεύω, τη φρικαλέα κληρονομιά του Πολέμου για να ανασκαλεύουν συνεχώς τις μνήμες και να τις εκμεταλλεύονται. Οι νικητές συνέχισαν να βαυκαλίζουν με τα επινίκια τους οπαδούς τους. Πολλοί από αυτούς τους νικητές πολιτικούς, είτε ως δεξιοί είτε ως γνήσιοι δημαγωγοί, ήταν μάλλον αντιδημοκρατικοί. Πολλοί θεωρούσαν 'όχλο' τους πολίτες της χώρας, και ως όχλο θεωρούσαν ακόμη και τους οπαδούς τους, αν τυχόν άλλαζαν γνώμη και δεν τους εψήφιζαν. Αλλά και οι ηττημένοι κομμουνιστές εξακολούθησαν να βαυκαλίζουν με τα οράματα της εκδίκησης και της επανάστασης τις αγαπημένες τους 'μάζες', όπως χαρακτηριστικά τις ονόμαζαν. Μάλλον δεν καταλάβαιναν πόση ενδόμυχη περιφρόνηση για τον άνθρωπο μπορεί να εκφράζει αυτή η λέξη -και δεν υπονοώ τον Μαρξ, γιατί εκείνος ήξερε τι έγραφε: μιλούσε για τις μάζες μιας επανάστασης συνειδητής, και πάντως όχι για κοπάδια- αλλιώς δεν θα έγραφε τις κλασικές του σελίδες για την αλλοτρίωση. [...] Στη συντριπτική τους πλειονότητα, οι επήλυδες νεόπλουτοι της Κατοχής ήταν προφανώς άνθρωποι χωρίς πολιτική και κ0ινωνική συνείδηση, πιθανότατα και χωρίς εδραιωμένη παράδοση και μόρφωση. Αυτό το ετερόκλητο πλήθος ήταν ένα είδος δημογραφικής μαγιάς. Στις επόμενες δύο γενιές θα πολλαπλασιαστεί, θα φουσκώσει και θα σχηματίσει ένα μολυσμένο κοινωνικό ίζημα [βλ. χρήση του όρου από Κώστα Καλλιγά] που θα απλωθεί στη χώρα σαν μια ιδιότυπη πανδημία. Η δικτατορία του 1967-1974 θα είναι, ουσιαστικά, η τελευταία φάση του διχασμού, εξίσου τραγική με τις προηγούμενες· επειδή θα αναβιώσει και θα διαιωνίσει την ιδεολογία και τις πρακτικές του Εμφυλίου· και συνάμα θα καταστρέψει την παιδεία, την κοινωνική και πολιτική συνείδηση μιας γενιάς Ελλήνων".
Δερτιλής, Γ. Β. (1939): Συνειρμοί, μαρτυρίες, μυθιστορίες. Αθήνα: Πόλις, 2013, 145-146, 163.
Historian's autobiography: l'ego-histoire.
"[...] mon modèle était nettement masculin; j'aspirai à l'égalité dans l'assimilation, plus que dans la différence. Le monde des femmes m'attirait peu. [...] C'est au monde des hommes, à leur culture, à leurs livres que je voulais accéder; parce qu'on donnait aux femmes des nourritures fades, je souhaitais résolument la mixité. Mais, en même temps, j'adoptais le point de vue des hommes sur les femmes -les femmes sous développées dont je n'étais pas! Parce que mon père avait souffert du pouvoir de sa mère, j'épousais les thèses classiques de la mère castratrice; j'adhérais à l'image de la femme moralisatrice, instrument de discipline, guardienne du quant-à-soi et du comme il faut, que véhicule toute la littérature -masculine- du XIX ͤ siècle; [...] Bien intégrée au monde masculin, j'avais tout pour devenir la 'femme alibi', celle qu'on désigne pour nier les problèmes. [...] Dire 'je' m'a toujours été difficile; en un sens, peut-être ai-je fait de l'histoire pour ne pas parler de moi, voire pour n'y pas penser".
Perrot, Michelle (1928): "L'air du temps". In: Essais d'égo-histoire. Maurice Agulhon, Pierre Chaunu, Georges Duby, Raoul Girardet, Jacques Le Goff, Michelle Perrot, Réné Rémond. Réunis et présentés par Pierre Nora. Paris: Gallimard, 1987, 290-291.
Historian's autobiography: the transgenerational modus.
"Le lendemain, pendant que nous buvons le maté brûlant dans le patio, la fille de Reizl me remet une carte postale pré-imprimée à en-tête de la Croix-Rouge, chiffonnée et cornée de partout, qu'elle a retrouvée dans son grenier. C'est une lettre de Simje à Matès [son grand-père]: le 'demandeur-Anfragesteller-enquirer', Simje Jablonka, Montiel 2731, Mataderos, Buenos Aires, 'demande de vos nouvelles'. Le 'destinataire-Empfänger-addressee' est I. Jablonka, 3 rue Desirée, Paris XX ͤ , France, mais la réponse est signée de Matès: 'Moi ma femme et les deux enfants Suzanne et Maurice [sic] sommes en bonne santé, travaillons un peu. Donnez plus amplement de vos nouvelles. Matès, 8 février 1941.' Alarmé par la lettre de Parczew, Simje a donc pris l'initiative d'écrire à son frère. Sans doute pense-t-il qu'il se cache ou qu'il est encore sous les drapeaux, puisque la lettre est adressée à Idesa [sa grand-mère]. Comme les Juifs parqués dans le ghetto de Parczew, Matès et Idesa ne disent pas un mot de la guerre, du recensement, des privations, des tickets de rationnement, du marché noir, des contrôles à la sortie du métro, des arrestations en pleine rue. Il est vrai que la Croix-Rouge ne pousse pas aux grandes introspections: comme il est précisé sur la carte postale, 'vingt-cinq mots au maximum, nouvelles de caractère strictement personnel et familial'. Matès en a casé vingt-quatre, sans compter la date. C'est donc incidemment que les Argentins apprennent la naissance de mon père, Moyshè-Marcel-Maurice. La concision de cette lettre, intéressante par ce qu'elle ne dit pas, m'émeut: la vraie souffrance n'a pas de mots".
Jablonka, Ivan (1973): L'histoire des grands-parents que je n'ai pas eus. Une enquête. Paris: Seuil, 2012, 232-233.
Ludwig von Diesbach
Margaret Cavendish
Fernando Pessoa
Fernando Pessoa
Παντελής Καλιότσος
Jacques Roubaud
Christopher Isherwood
Κώστας Ταχτσής
Vladimir Nabokov
Urs Widmer
Muriel Spark
Ναπολέων Λαπαθιώτης
Αγαθή Δημητρούκα
Amos Oz
Lydia Chukovskaya
Mary McCarthy
Μαριάννα Κορομηλά
Richard Holmes
Nadezhda Mandelstam
Isa Vermehren
Γιώργος Β. Δερτιλής
Michelle Perrot
Ivan Jablonka
Μιμίκα Κρανάκη
James Atlas
Jacques Roubaud
Christopher Isherwood
Κώστας Ταχτσής
Vladimir Nabokov
Urs Widmer
Muriel Spark
Ναπολέων Λαπαθιώτης
Αγαθή Δημητρούκα
Amos Oz
Lydia Chukovskaya
Mary McCarthy
Μαριάννα Κορομηλά
Richard Holmes
Nadezhda Mandelstam
Isa Vermehren
Γιώργος Β. Δερτιλής
Michelle Perrot
Ivan Jablonka
Μιμίκα Κρανάκη
James Atlas
Natalie Zemon Davis
