Sunday 30 November 2014

Παρακείμενο / Paratext

Η τομή είναι μεγάλη ανάμεσα στην προ- και στην ύστερη μεταπολεμική εποχή του 20ού αιώνα: ο λογοτεχνικός κανόνας και οι διάφορες εκφάνσεις του μετά την αποδόμηση, βγαίνοντας από τον κλειστό θάλαμο και διεκδικώντας ενίοτε ρυθμιστικό ρόλο όχι πια μόνο στην αξιολόγηση, αλλά και στη γένεση των κειμένων, έχουν παρεισφρύσει σε μεγάλο βαθμό στον αυτοσχολιασμό (παρακείμενο) και τελικά στην ίδια την αυτοβιογραφική αφήγηση. Θα έλεγε κανείς, "μα πάντοτε δεν ίσχυε αυτό;" Όχι, οι ρόλοι ήταν αυστηρότερα προδιαγεγραμμένοι παλαιότερα. Όταν ο/η αυτοβιογράφος δεν μπορούσε να αποφασίσει αν πρόκειται για απομνημόνευμα, αυτοβιογραφία ή βιογραφία ή απλώς έκλεινε το κείμενο -χωρίς χαρακτηρισμό- μέσα σε φάκελο που βρισκόταν στο αρχείο του, αυτό δεν ήταν εμπόδιο για την αφήγηση αυτή καθεαυτήν...

Es handelt sich um eine Art Paradigmenwechsel zwischen der Zeit vor und nach dem 2. Weltkrieg, insbesondere nach den 70er Jahren. Der übermäßig laut gewordene Diskurs über den literarischen Kanon, der nun über seine beurteilende eine zunehmend regulative Rolle in der Entstehung der Texte einnahm, drang auch in die Autobiographie ein. Sowohl in den (metanarrativen) Paratext als auch in die Erzählung. War dies nicht immer der Fall? -könnte jemand fragen. Ich würde sagen, nein, sicher nicht in einem solchen Ausmaß, die Bereiche waren strikter abgegrenzt.  Als sich früher der/die AutobiographIn nicht entscheiden konnte, ob es sich um Memoiren, Autobiographie oder Biographie handelte, oder ganz einfach das Selbstzeugnis ohne Titelhinweis in einen großen Briefumschlag steckte, war dies kein großes Hindernis bei der Textschaffung...    

Sunday 23 November 2014

"A Revelation of Childhood"

"No; certainly I was not an extraordinary child [...] I had the usual desire to know, and the usual dislike to learn [...]". 

(Jameson, Anna: A Commonplace Book of Thoughts, Memories, and Fancies. Original and Selected. London: Longman, Brown, Green and Longmans, 1855, p. 123).

Langjährige Freundin der Ottilie von Goethe, fand ich zufälligerweise heraus, die Anna Jameson.

Sunday 9 November 2014

Μετατοπίσεις / Verschiebungen

Κάθε εποχή και οι θεοί της. Στους "μοντέρνους" μας καιρούς αποθεώθηκε για μεγάλο διάστημα -και ίσως ακόμη- η αποσπασματική νεωτερική αυτοβιογραφία με τα συνειδησιακά θραύσματα ενός Εγώ υφασμένα μέσα σε άλλα θραύσματα χρόνου σε μία αέναη μετακύλιση του εμπρός στο πίσω και στο τώρα και τανάπαλιν κτλ. και αυτό θεωρήθηκε ειλικρίνεια υπό την έννοια ότι δεν υπάρχει ταυτότητα, αλλά όψεις της κτλ. Η κλασική αυτοβιογραφία του γραμμικού χρόνου με τις υποστασιακές αποστάσεις του πριν και του τώρα και την ανέλιξη της αυτοαναπαράστασης θεωρήθηκε "κλειστή" αφήγηση ειλημμένων αποφάσεων υπό την οπτική ενός ισχυρού παρόντος Εγώ. Τελικά και με την ίδια λογική η επαναλαμβανόμενη κίνηση μιας συνείδησης-παζλ που αυτοαναιρείται διαρκώς, δεν είναι (κυκλικά) κλειστή;

Was ist mehr "abgeschlossen"? Die sog. "konventionelle" Autobiographie mit der linearen Erzählung aus der Perspektive eines mächtigen Erzählenden Ichs oder die (post)moderne fragmentarische Autobiographie mit der endlosen (kreisförmigen) Bewegung eines zersplitterten Ichs innerhalb einer zersplitterten Zeit, eines Ichs, das sich selbst dauernd aufhebt?  Ich dachte gerade an die kultur- und zeitkonformen Ausgrenzungen und wie man bis vor kurzem in der erstgenannten A. Abgeschlossenheit sah, während man die zweite als eine Art "open progress" betrachtete.

Saturday 1 November 2014

Ημερολόγιο και αυτοβιογραφία

Η διαφορά τους δεν έγκειται, κατά τη γνώμη μου, στον ιδιωτικό (του) VS δημόσιο χαρακτήρα (της), αλλά σχετίζεται με το θέμα της διαδραστικότητας αν δανειστούμε τον όρο αυτό από τη θεωρία της ομιλιακής πράξης (βλ. Mead) και τον μεταφέρουμε στη μη σωματική επικοινωνία, δηλαδή στη γραφή. Από όλα τα αυτοβιογραφικά είδη το χωρίζει το ημερολόγιο ακριβώς αυτή η απουσία.

Nicht sein privater VS ihr öffentlicher Charakter trennt das Tagebuch von der Autobiographie bzw. von allen anderen autobiographischen Gattungen, sondern die Abwesenheit jeglichen Interaktionismus, wenn wir uns erlauben, diesen Begriff aus der Sprechakttheorie auszuborgen (s. Mead) und ihn bei der (körperlosen) écriture anzuwenden.